کافه ایکس | مرجع فایلهای دانشگاهی
در این مقاله یاد خواهید گرفت که دیگر هیچگاه مفاهیم را به اشتباه به جای همدیگر به کار نبرید، مخصوصاً بجای سیستم «لاتک – LaTeX» از واژه‌ی «زیپرشین – XePersian» استفاده نکنید و برعکس.
متأسفانه در فضای اینترنتی ایران، مکرراً با اشتباهات عجیبی در به کار بردن اصطلاحات و مفاهیم مرتبط با خانواده‌ی لاتک و تِک برخورد می‌کنیم. لذا بر آن شدم این مقاله‌ی تند انتقادی و آموزشی را منتشر کنم تا این نوع از اشتباهات از دیدگاه غالب کاربران لاتکی اصلاح یا حذف شود.
برای مثال در زیر دو نمونه از جمله‌بندی‌های کاملاً غلط کاربران ایرانی در مورد لاتک را برایتان می‌آورم که در ستون مقابلش، شکل صحیح آن آورده شده است:
| جمله‌ی اشتباه | جمله‌ی درست |
| ۱- چطوری در زیپرشین فرمول ریاضی تایپ بکنم؟ | ۱- چطوری در «لاتک» فرمول ریاضی تایپ بکنم؟ |
| ۲- آیا میشه در زیپرشین جدول هم اضافه کرد؟ | ۲- آیا میشه در سیستم «لاتک» یا «تِک» جدول هم اضافه کرد؟ |
| ۳- و غیره |
این دیدگاه و طرز پرسیدن سؤال از آنجا ناشی می‌شود که یا کاربر هیچ دانشی از لاتک و مفاهیم پشت سر آن ندارد و یا اینکه به اشتباه مفاهیم را (عمدی یا سهوی) به ایشان منتقل کرده‌اند. با خواندن این مقاله به شکل اصولی برخی از مفاهیم را یاد گرفته و به دوستانتان هم منتقل کنید تا این چرخه‌ی غلط از این به بعد متوقف شود. با کافه ایکس همراه باشید.
۱. ریشه‌یابی اشکالِ کار
احتمالاً «واژه‌ی» زیپرشین یا با املای «زیپرشین» به گوشتان خورده باشد و ممکن است همین واژه با مفهومی کاملاً اشتباه به شما منتقل شده یا مفهومش را به طور اشتباه دریافت کرده باشید. البته مقصر چنین اشتباهاتی قطعاً افرادی هستند که نادانسته در سایتی به نام «پارسی‌لاتک» و یا در سایت‌های مشابه در حال انتشار اطلاعات غلط بوده‌اند در حالیکه ادعای پشتیبانی و رفع اشکال «لاتکی» برای فارسی‌زبانان را هم داشته‌اند و دارند.
این افراد، بدون دانش کافی، شاید صرفاً از روی تجربه‌ی شخصی و حتی در جایگاه مدیریت یا در جایگاه مؤلف یا عمداً یا سهواً باعث کج فهمی مخاطبان تازه وارد در این زمینه شده‌اند و یا شاید از کم سوادی و کم دانشی خودشان هم بوده است که هنوز تفاوت بین «یک سیستم (لاتک و تِک)» با «اجزای مرتبطش» را نمی‌دانند. اما این موضوع، شامل همه‌ی افرادی که در آن سایت‌ها فعالیت می‌کنند نمی‌شود! البته در اینجا افرادی که قصد به کارگیری سیستم لاتک را دارند هم کم تقصیر نیستند و به خودشان زحمت نمی‌دهند که یک سرچ ساده‌ای در مورد بررسی صحت دانسته‌های تحمیل شده بر خود داشته باشند.
اگر یک کاربر غیر ایرانی لاتک، عنوان این پست را ببیند، شاید تعجب کند یا حتی بخندد! اما متأسفانه واقعیت این است که در سطح ایران به خاطر یک سری افراد خود متخصص پندار و غالباً سودجو، موجبات کج فهمی برخی از کاربران ایرانی لاتک فراهم شده است.
جالب است که تعداد انگشت شماری از این افراد کم سواد و گاهاً بی‌سواد در این زمینه، کرسی استادی در برخی از دانشگاه‌های دور افتاده‌ی ایران را هم اشغال کرده‌اند و حتی بدتر از آن شروع به نشر کتاب و نیز اقدام به ضبط ویدئوهای مثلاً آموزشی (و غالباً کم محتوا) در این باره کرده‌اند.
می‌توانید بخشی از این ویدئوهای کم محتوا را در آپارات و در سایر شبکه‌های اجتماعی در ایران ببینید! و جای بسی تأسف دارد که خودشان هنوز پایه‌‌های اساسی بسیاری از مفاهیم مرتبط با خانواده‌ی «لاتک و تِک» را نمی‌دانند ولی شروع به سردرگم کردن مخاطبانی کرده‌اند که غالباً و یا اجباراً در جایگاه دانشجو یا به نوعی با این اشخاص در ارتباط بوده‌اند.
۲. لاتک چیست؟
حتما این مطلب را در «مجله‌ی کافه ایکس» بخوانید و بدانید که آن سیستمی که شما با آن فرمول‌های شکیل و خوشگل ریاضی را تایپ و حروف‌چینی می‌کنید اسمش «لاتک» است نه «زیپرشین»! می‌توانید چنین تصور کنید که لاتک و خانواده‌ی تِک چیزی شبیه به نرم‌افزار یکپارچه‌ی «مایکروسافت ورد» است که کار هسته‌ی اصلی (در پشت صحنه) توسط سیستم تِک انجام می‌شود و کار منوها و گزینه‌های مختلف این برنامه‌ی فرضی، توسط پکیج‌ها (افزونه‌ها) و سایر ابزارهای لاتکی انجام می‌پذیرد.
۳. بسته‌ها و پیکج‌های لاتکی
برای سیستم آماده‌سازی سند لاتک، افراد مختلفی در سرتاسر جهان، بالغ بر ۴۰۰۰ پکیج (بسته) و افزونه را ساخته و طراحی کرده‌اند. پکیج‌های لاتکی فایل‌هایی هستند که معمولاً بر حسب توانایی خودشان و بر حسب توانایی سیستم اصلی، ویژگی‌های تازه‌ای را به لاتک اضافه کرده و یا باعث بهبود و ارتقای بعضی از ویژگی‌های پیشفرض لاتک و تِک می‌شوند.
برای مثال شما به صورت پیشفرض در لاتک می‌توانید فرمول‌نویسی ریاضی داشته باشید اما اگر قصد دارید که فرمول‌نویسی ریاضی در لاتک را بسیار حرفه‌ای‌تر و با قابلیت‌های به مراتب بیشتر داشته باشید، پس باید پکیج‌های مناسبی مانند amsmath یا mathtools و غیره را احضار کرده و استفاده نمایید.
در مثالی دیگر، برای استفاده از رنگ‌های مختلف در متن و محتوای لاتکی خودتان، می‌توانید از بسته‌های xcolor یا color و غیره استفاده کنید. پس این پکیج‌ها کاملاً وابسته به سیستم اصلی لاتک و تِک کار می‌کنند و صرفا برای این سیستم طراحی شده‌اند و خارج از دنیای لاتک و تِک به صورت مستقل هیچ کاربردی ندارند و قابلیت استفاده و بهره‌گیری از آن‌ها مقدور و به صرفه نیست. این یعنی پکیج‌ها به صورت مستقل یک نرم‌افزار نیستند. دقیقاً بستهی xepersian (زیپرشین) هم از این قاعده مستثنی نیست.
۴. زیپرشین چیست؟
در واقع زیپرشین تنها یکی از این ۴۰۰۰ پکیجی است که برای سیستم لاتک ساخته شده است. یعنی زیپرشین چیزی شبیه به پکیج رنگ و غیره است و یک افزونه‌ی بسیار کوچک در مقایسه با مجموعه‌ی بسیار بزرگ و عظیم خانواده‌ی لاتک و تِک می‌باشد. به زودی مقاله‌ای مخصوص برای کسب اطلاعات درست در مورد این پکیج در کافه ایکس منتشر خواهد شد.
زیپرشین با لوگوی نوشتاری XePersian افزونه‌ای است که باعث می‌شود بتوانید از فونت‌های فارسی در لاتک استفاده بکنید (همین!). این نکته بسیار حائز اهمیت است که قبل از وجود و پیدایش این پکیج زیپرشین، پکیج‌های فارسی‌ساز (و یا عربی‌ساز) دیگری هم موجود بودند. برای مثال ArabXeTeX یکی از آن‌هاست که حتی قبل از پکیج زیپرشین وجود داشته است.
ایرانیان و کلا افرادی که نیازمند حروف‌چینی متون راست به چپ هستند می‌توانستند از این پکیج «عرب‌زی‌تِک» برای رفع نیازهای متون راست به چپ خود استفاده کنند. پکیج عرب‌زی‌تِک (احتمالاً به خاطر کم کاربر بودنش) توسعه داده نشد و رفع و خطایابی آن متوقف شد.
دقت داشته باشید که همین پکیج زیپرشین به صورت صد در صد وابسته به «موتور زی‌تِک» می‌باشد. یعنی بدون این موتور این پکیج هیچ کاربرد و کارایی ندارد. کار اصلی و دشوار حروف‌چینی راست به چپ در خانواده‌ی لاتک را همین موتور زی‌تِک و موتور به روزتر LuaTeX انجام می‌دهند نه زیپرشین!
پکیج زیپرشین با کمک پکیج مکملش bidi، فقط از قابلیت‌های قدرتمند «زی‌تِک» و با لوگوی نوشتاری XeTeX استفاده می‌کند! در واقع همان دو حرف «زی» در اول پکیج «زیپرشین» دقیقا برگرفته از اسم خود موتور قدرتمند «زی‌تِک» می‌باشد و شاید سازندگان زیپرشین این را باعث مباهات خود می‌دانند و شاید نتوانسته باشند این حقیقت را مخفی کنند و واژه‌ی «زی » برگرفته از موتور XeTeX را در لوگوی نوشتاری پکیج نیز گنجانده‌اند.
موتور زی‌تِک توسط «جاناتان کیو» ساخته شده است و یکی از قابلیت‌های مهمی که باعث شده پکیج زیپرشین تولید شود، پشتیبانی کامل زی‌تِک از یونکد است. در واقع کار اصلی و زحمت اصلی کار را موتور «زی‌تِک» انجام داده است نه «زیپرشین»!
۵. لاتک را با زیپرشین یکی ندانید و بر عکس!
پس یاد گرفتید که زیپرشین، لاتک نیست و لاتک هم زیپرشین نیست. این کاملاً اشتباه است که مخاطبان لاتکی، جزء را به کل تعمیم دهند و به گونه‌ای بر طبل اقدامات جزء بکوبند که گویا سیستم لاتک اینجا هیچکاره باشد. این کار افراد بی‌سوادی و کم دانشی است که نه می‌دانند «لاتک» چیست و نه می‌دانند «زیپرشین» برای چیست؟
متأسفانه بسیاری از کاربران مبتدی بخصوص در ایران، وقتی قصد آشنایی با سیستم حروف‌چین لاتک را دارند، بلافاصله توسط منابع کاملاً غلط و کم محتوا در فضای اینترنتی ایران، واژه‌ی اشتباه زیپرشین به خوردشان داده می‌شود. متأسفانه این اشتباهات «دامن افشاننده» یقه‌ی اشخاص دانشگاهی را هم گرفته است!
۶. انتقاد صریح از مسببان کج فهمی مفاهیم لاتکی در بین ایرانیان
کار به جایی رسیده است که شخصی با نام «محمود امین طوسی» در وبسایت «پارسی‌لاتک» در کمال تأسف مقاله‌ای را منتشر کرده است با این عنوان که «زیپرشین، فراتر از یک ابزار ریاضی‌نویسی» و بدتر از آن زمانی است که این مقاله با این عنوان سر تا پا اشتباهش، پذیرفته هم شده است! البته این نمونه‌ی اشتباه، از دانشگاهی مثل «حکیم سبزواری» با رنکینگ بسیار پایین علمی دور از انتظار هم نیست.
همانطوری که در بالا مطالعه کردید، اولاً زیپرشین «یک ابزار ریاضی نویسی» نیست! این اشتباه غلیظ در عنوان مقاله‌ی ایشان بیداد می‌کند. زیپرشین فقط یک پکیج فارسی ساز است و آن هم کاملاً وابسته به موتور زی‌تِک و آن هم باز تماماً وابسته به کدهای لاتکی و در خدمت به لاتک و به خلقِ لاتک است ولاغیر!
در واقع این تِک و لاتک هستند که ابزار ریاضی نویسی تلقی می‌شوند نه یک افزونه‌ای که در خدمت به این سیستم تولید شده است. وقتی چنین مقالات اشتباهی منتشر می‌شوند، نشان از آن دارد که خود شخص نویسنده در آن زمان نمی‌دانسته که مفهوم «پکیج» یا «کلاس» در لغت‌نامه‌ی خانواده‌ی لاتک چیست!؟ نمونه‌های مشابه این شخص کم نیستند و در سطح اینترنت می‌توانید این اشتباهات را توسط اشخاص مدعی و کم دانش و حتی متوهم بارها ببینید.
۷. احتمال بهره‌مندی عده‌ای از جهل مخاطبان
هنوز مشخص نیست که آیا دقیقاً هدفی پشت این کج‌فهماندن مخاطبان وجود دارد یا واقعاً از روی کم سوادی و بی‌سوادی افرادی است که ادعای آموزش برای فارسی‌زبانان را دارند!؟ شخصاً قسمت دوم را دلیل این نوع از اشتباهات می‌دانم.
متأسفانه عده‌ای چنان تصور می‌کنند (و احتمالاً قبلا به صراحت چنین تصور می‌کردند) که زیپرشین در واقع خود لاتک، خودِ سیستم و در اصل همه کاره‌ی این مجموعه‌ی نرم‌افزاری است! در حالیکه شما مخاطب گرامی، با مطالعه‌ی این مطلب در کافه ایکس متوجه شدید که اصلاً اینگونه نیست!
همانطوری که در بالا اشاره شد، دلیل چنین اشتباه و کج فهمی یا توسط عده‌ای سودجو به صورت عمدی بوده (تا به نوعی پکیج نه چندان قدرتمند زیپرشین را به زور همگانی کرده و بر جهل مخاطبان تازه‌کار افزوده و از آن بهره‌کشی کنند) یا دلیل چنین کج فهمی از روی کم دانشی افراد به اصطلاح «توسعه‌دهنده» یا آموزش‌دهنده بوده است!
۸. کافه ایکس اصولی آموزش میدهد
به هر طریق شما مخاطب گرامی با مطالعه‌ی این مطلب از کافه ایکس متوجه شدید که نباید مفاهیم مختلف را به جای همدیگر به کار ببرید. چون این مورد اشکال ایجاد می‌کند. هم در نحوه‌ی سؤال پرسیدن شما و هم در مسیر رسیدن به هدف آموزشی صحیحتان.
در واقع یکی از اهداف کافه ایکس، آموزش اصولی مطالب مرتبط با حوزه‌ی فعالیت‌هایش و نیز هدایت درست کاربران بر اساس واقعیت‌های موجود است. با ما همراه باشید و لطفاً این مطلب را بین آن دسته از دوستانتان که هنوز هم بجای لاتک از واژه‌ی «زیپرشین» استفاده می‌کنند به اشتراک بگذارید، تا آن‌ها هم این مفاهیم را به درستی یاد گرفته و به درستی آن را به کار ببرند.
با سلام و عرض ادب
محمود امین‌طوسی هستم که در متن بالا اشاره فرموده‌اید.
ضمن تشکر از دغذغه شما درخصوص بکار بردن واژگان درست برای مفاهیم،
به گمانم شما یک بار فرصت نکرده‌اید که مقاله «زیپرشین، فراتر از یک ابزار ریاضی‌نویسی» را مطالعه فرمایید.
اگر مطالعه می‌فرمودید ملاحظه می‌کردید که همه آنچه که شما در اینجا ذکر کرده‌اید و جایگاه زیپرشین در مجموعه تک و لاتک در مقاله، کاملا مشخص شده است.
ضمنا اگر جنابعالی به بنده یا نوشتار بنده نقدی دارید می‌توانید آنرا بدور از انتساب القاب و یا زیرسؤال بردن دانشگاه حکیم سبزواری بیان فرمایید.
انشاءالله که پذیرای نقد منصفانه خواهم بود.
خوشحال می‌شوم که به این پرسش من پاسخ دهید:
آیا یک بار مقاله مورد نقد را خوانده‌اید؟
با احترام
سلام؛ بله فایل مقاله‌ی شما مطالعه شده (حتی یک نسخه‌ی PDF برای نگهداری در آرشیو هم در اختیارمون هست).
توصیه می‌کنیم که یا کلا این مقاله را حذف کنید یا یک بازینی کلی در آن انجام دهید، بخصوص در جمله‌بندی و در درست کردن مفاهیم به کار رفته در مورد پکیج مد نظر.
آنچیزی که از این مقاله بر می‌آید بجای آنکه، علمی، تاریخی و یا آموزشی باشد، بیشتر جنبه‌ی تبلیغاتی و احساسی برای بولد کردن و مطرح کردن پکیج «زیپرشین» را دارد. اما با یک سبک بیانی اشتباه. که این مورد مشکل اصلی ماجرا است. این همان چیزی است که باعث کج‌فهمی مخاطبان ایرانی لاتک می‌شود. بخصوص برای مخاطبان تازه وارد. چون مخاطب تازه وارد باید در مسیر درست آموزشی قرار بگیرد!
احتمالاً شنیده‌اید که «خشت اول چون نهد معمار کج / تا ثریا می‌رود دیوار کج!» درسته؟ عنوان همین مقاله‌ی شما هم غلط است، چون زیپرشین ابزاری برای ریاضی‌نویسی نیست که بتواند فرای آن هم باشد و یا اینکه بتواند با یک ابزار ریاضی‌نویسی قابل قیاس هم باشد! بلکه ابزاری (پکیجی) است برای لاتک و در خدمت لاتک که کارش را می‌توان «فارسی‌سازی متون راست به چپ» نامید نه «ریاضی‌نویسی»! حتی جمله‌بندی تیتر مقاله به صورت «زیپرشین: ابزاری برای ریاضی‌نویسی» درست است نه «فرایِ»! ولی باز عنوانی به صورت «زیپرشین: ابزاری در خدمت به ریاضی‌نویسان ایرانی» دقیق‌تر است! در واقع این لاتک است که تگ‌های فرمول‌های ریاضی را می‌نویسید و این سیستم تِک است که حروف و فرمول‌ها را می‌چیند و این باز خود تِک (یا یکی از موتورهای مرتبط است) که خروجی را حاصل می‌کند.
برای این مقاله‌ی ۱۷ صفحه‌ای شما می‌توانیم بالای ۲۰ صفحه فقط نقد مستقیم منتشر کنیم. برای اینکه مطمئن شوید مقاله‌ی شما را مطالعه و بررسی کرده‌ایم به نقد سه مورد زیر بسنده می‌کنیم (کافیست بر روی عناوین کلیک نمایید):
۱- زیپرشین ترسیم انجام نمی‌دهد!
« شکل ۲: چند نمونه از خروجی‌های مثالهای زیپرشین موجود در سایت و مجموعه‌ی پارسی‌لاتک »
۲- ویرایشگر تک‌میکر ابزاری برای زبان تگ‌نویسی لاتک است نه زیپرشین
سؤال اینجاست: چرا شما یک ویرایشگر را ابزاری مرتبط با یک پکیج قلمداد کرده‌اید؟؟ این اشتباه دقیقاً به این خاطر رخ داده است که شما تصور کرده‌اید « زیپرشین » همان « لاتک » است (با اینکه به صراحت بیان نکرده‌اید) و به نوعی زیپرشین را بزرگ‌تر از چیزی که هست جلوه داده‌اید (این از محتوای متن شما عیان است)! باز در همان پاراگراف! بخش « مراجع زیپرشین » کجاست؟؟ جمله‌بندی‌های مقاله غالباً غلط هستند. دقیقاً منظور شما در آنجا در واقع فارسی کردن « استایل‌های مراجع لاتکی » به منظور ست شدن و کار کردن با پکیج فارسی‌ساز بوده است نه اینکه این مراجع ارتباطی با خود پکیج زیپرشین داشته باشند! (هیچ اشاره‌ای به این موضوع نکرده‌اید چون دیدگاهتان در هنگام تدوین این «به اصطلاح» مقاله این بوده که گویا زیپرشین یک کار شق القمری بوده است). این استایل‌ها و فایل bstها در زمان پیدایش LaTeX وجود داشتند.
جمله‌بندی‌های غلط، مفاهیم غلط را به مخاطب منتقل می‌کنند. این مقاله اگر یک مقاله‌ی علمی ریاضی بود با یک علامت جبری اشتباه، تمام نتایج بعد از آن اشتباه از آب در میامد. حالا تصور بکنید مقاله‌ای که عنوانش هم اشتباه است، آیا محتوای داخلش ارزش بررسی کردن دارد؟ (با اینکه مقاله‌ی شما به طور کامل بررسی شده است)
۳- بیان دلیل برای حذف فونت مورد استفاده‌ی این پکیج از CTAN بیان واقعیت است
به هر حال در صفحه‌ی ۶ مقاله هم باز تعدادی اشتباهات عجیب مفهومی وجود دارد که نقد صریح تا اینجا کفایت می‌کند.
از این کامنت می‌توان برای یک پست انتقادی دیگر در کافه ایکس بهره گرفت. یک پیامی هم به ایمیل شما ارسال خواهم کرد.
با تشکر.
با سلام و تشکر بابت انتشار نظر اینجانب
۱- به دفعات در مقاله و منجمله چکیده آن ذکر شده که زیپرشین یک بسته در کنار سایر بسته‌هاست.
۲- مواردی که در مورد رسم نمودار با زیپرشین نگاشته‌اید، در مقاله به صراحت به کتابخانه TikZ اشاره شده است.
۳- تا زمان نگارش مقاله حدود پنجاه هزار پرسش و پاسخ بین کاربران و اعضای گروه پارسی‌لاتک شکل گرفته بود.
از پرسش‌های کاربران مشخص بود که افراد بسیاری فرق بین تک‌میکر و بیدی تک‌میکر و میک‌تک و پارسی‌لاتک و فارسی‌تک و زیپرشین و … را نمی‌دانند. یکی از دلایل نگارش مقاله که در متن هم به صراحت آمده است، تبیین درست همین موضوع بوده است.
البته ممکن است من به عنوان نگارنده به خوبی از عهده این امر برنیامده باشم که جای نقد منصفانه از کانال درست آن باز است.
۴- تا پیش از«زیپرشین»، اگر فی‌المثل یک نفر ادعا میکرد که در فارسی‌تک یا تک‌پارسی نمودار رسم کرده است، هیچ کس وی را به القابی که جنابعالی مرا مفتخر فرمودید، ملقب نمی‌کرد. افراد آکاه به زیر و بم لاتک می‌دانستند که منظور چیست. استفاده از «زیپرشین» برای بیان این امکان جدید جدای از فارسی‌تک، برای کاربران فارسی زبان به نظر من عجیب و گمراه کننده نبوده است. بسته زیپرشین و بستهی بیدی و بسته‌های بسیار دیگری مرتبط با راست به چپ نویسی توسط آقای خلیقی آماده شده بودند و همچنان حمایت می‌شوند.
۵- در متن اصلی و پاسخ شما به دفعات از الفاظ ناشایست استفاده شده است.
برای یک نقد علمی هیج نیازی به استفاده از عبارات «خود متخصص پندار»، «سودجو»، «کم فهم»، «بی‌سواد» و مانند اینها نیست.
۶- جهت اطلاع خدمتتان یادآور می‌شوم که مقاله موردنقد حضرتعالی توسط دانشگاه سبزوار منتشر نشده است، بلکه اگر به مشحصات مقاله مراجعه فرمایید، مجله متعلق به دانشگاه اصفهان است. روال معمول نقد یک مقاله از طریق مجله‌ای است که مقاله در آن مجله منتشر شده است.
حتما خوانندگان گرامی شما مقاله مورد نقد و نظرات و پاسخ‌های درج شده را خواهند خواند، قضاوت با خودشان.
بیش از این عرضی نیست،
ممکن است جنابعالی پاسخی به عرایض بنده داشته باشید، اما پیشاپیش عذرخواهی می‌کنم که فرصتی برای پاسخ‌های بعدی ندارم.
روال نقد علمی مشخص است.
موفق باشید.
خدانگهدار
سلام مجدد؛ مقاله‌ی شما جملات درست هم داشته است. نقد این پست در بخش ششم، بر روی جملات نادرست مقاله‌یتان بوده است (علت ماجرا).
هیچ کسی شخص شما را با این الفاظی که بیان کردید خطاب قرار نداده است (لطفاً محتوای پست را با دقت بیشتری بخوانید).
فقط مقاله‌ی شما برای ثبت در تاریخ، به عنوان نمونه‌ای از تلاش‌هایی آورده شده است که بجای آنکه باعث آموزش صحیح و علمی در مورد لاتک بشود، برعکس باعث بزرگ‌نمایی بی‌مورد از یک پکیج فارسی‌سازی به نام «زیپرشین» شده است و حتی باعث شده است آن دسته از کاربران ایرانی و مبتدی لاتک، که فرق بین «تک‌میکر» و «میک‌تک» را نمی‌دانستند، اکنون بدتر از آن، بجای به کار بردن واژه‌ی «لاتک» از واژه‌ی نادرست «زیپرشین» در جایگاه یک «سیستم» استفاده کنند!
کافه ایکس برای اینکه اشتباهاتی از این دست را اصلاح بکند (اشتباهاتی که دیگران عاملش بوده‌اند!) اقدام به انتشار این متن تند انتقادی کرده است. به مرور زمان مقالات دیگری برای آگاهی دادن بیشتر مخاطبان منتشر خواهد شد.
شما مختارید از هر کانال یا درگاهی که صلاح می‌دانید، اقدام به اصلاح اشکالات نمایید، حتی می‌توانید از عنوان مقاله‌ی مورد بحث شروع کنید. عدم اصلاح این موارد هم مشکل و تفاوتی برای ما ایجاد نخواهد کرد.
موفق باشید. بدرود.
مقاله شما بسیار غیر منصفانه نگاشته شده است. اینکه شما زیپرشین را نرم‌افزار نمی‌دانید خود اشتباه است. بستهی زیپرشین سخت‌افزار که نیست بلکه نرم‌افزار است.
In computer science and software engineering, computer software is all information processed by computer systems, programs and data. Computer software includes computer programs, libraries and related non-executable data, such as online documentation or digital media.
شما در نقدتان سعی در کوچک نشان دادن بستهی زیپرشین دارید در حالیکه اگر بستهی زیپرشین نبود، این سایت هم محلی از اعراب نداشت.
من هیچ نسبتی با گردانندگان سایت پارسی‌لاتک و مولف بسته آقای خلیقی ندارم ولی اینکه می‌بینم به جای اینکه تلاش سالانه یک نفر تک و تنها در نگهداری بسته‌ای که از آن استفاده می‌کنم و تلاش سایتی که کاربران به جواب سوالاتشون برسن، قدر دونسته بشه، برعکس بهش تاخته میشه اون هم با استفاده از الفاظی از جمله کم سواد و سودجو، باعث ناراحتی من می‌شود.
تعجب می‌کنم شما که بستهی زیپرشین را بسیار دست کم گرفته‌اید و می‌گویید بدون لاتک این بسته هیچ نیست چرا این ایراد را به لاتک نگرفته‌اید که بدون تک هیچ نیست.
اگر این بسته یک بستهی خیلی کوچک در میان انبوه بسته‌هاست و شما هم که ادعای سواد و دانش دارید، بفرما راه باز است و می‌توانید بسته‌ای برای فارسی‌زبانان بنویسید تا دیگران نیز استفاده کنند. مطمئنم باشید بنده قدردان شما نیز خواهم شد.
دوست عزیز شما هر تلاش «کدنویسی» که انجام دهید و به نوعی بتوانید از آن در رایانه استفاده نمایید، می‌توانید نام نرم‌افزار را بر آن بگذارید! نرم‌افزارها دسته‌بندی‌های مختلفی دارند و جای ایراد کار اینجاست که شما و دوستانتان در ذهن خود زیپرشین را در سطح نرم‌افزار LaTeX یا حتی TeX بالا برده‌اید. این پست در واقع برای حذف این ذهنیت اشتباه از دیدگاه افرادی مثل شما است. مشکل شما اینجاست که لاتک را با زیپرشین مقایسه کرده‌اید، در حالیکه تمام محتوا و کدهای زیپرشین با زبان تگ‌نویسی لاتک و با یک سری کدهای تک (و نسخه‌ی توسعه‌ی یافته‌ی تک یعنی زی‌تِک) نوشته شده است.
شما بهتر است یک بار دیگر متن و محتوای پست را به دقت بیشتری بخوانید. در متن گفته نشده که زیپرشین «نرم‌افزار» نیست بلکه به صراحت بیان شده «نرم‌افزار مستقلی» نیست و بدون لاتک و تِک معنا و اعتباری هم ندارد – این بیان واقعیت است. (به تیتر همین پست هم دقت کنید که «هدف»، آموزش صحیح به مخاطب است تا مخاطب یاد بگیرد مفاهیم را در جایگاه درستش به کار ببرد تا افرادی که مثل شما کاملاً احساسی یا ساده‌انگارانه با قضیه برخورد می‌کنند، دیگر هیچگاه «لاتک» را بجای «زیپرشین» به کار نبرند و برعکس.)
ما سعی در کوچک نشان دادن این پکیج نکردیم و این یک اتهام است، بلکه این پکیج خودش کوچک است و سایز واقعیش را به دیگران «گوشزد» کرده‌ایم و زیپرشین در بین آن ۴۰۰۰ پکیجی که برای لاتک ساخته‌اند قرار می‌گیرد. این سایت هیچ وابستگی به زیپرشین ندارد و حرفتان خنده‌دار و تأسف‌بار است و این هم جزو همان بزرگ‌نمایی‌های فانتزی است. (با آنکه در شروع فعالیت بر قشر دانشگاهی تمرکز داریم و خانواده‌ی تک هم غالباً در این زمینه کاربرد دارد و استفاده می‌شود). همانطوری که باز مطالعه نکرده‌اید، قبل از زیپرشین عرب‌زی‌تِک هم موجود بوده است و اساساً زی‌تِک برای اینکه بتوان از راست به چپ نوشت تولید شده است! از طرفی نسخه‌ی اولیه‌ی پکیج زیپرشین بدون احتساب تعداد اینتر و فضاهای خالی و کامنت، کمتر از ۵۰۰ خط بوده است. (صرفاً جهت اطلاع)
بله! افراد سودجو و کم‌سواد بسیار زیادی وجود دارند که نه تنها باعث انحراف درک مردم از واقعیت‌ها شده‌اند و شاید بدتر از آن، کج‌فهماندن دیگران برایشان مفید هم واقع شده است. این اتفاق بیشتر در سطح اینترنت ایران به چشم می‌خورد. در واقع این نوع از کامنت‌ها و تلاش برای بزرگ‌نمایی‌های بی‌مورد بجای پرداختن به واقعیت‌های موجود را می‌توان نمونه‌ای دیگر از تلاش‌های مذبوحانه برای به انحراف کشاندن مخاطبان تازه‌وارد در یادگیری اصولی لاتک دانست.
کسی زیپرشین رو در حد لاتک یا تک بالا نبرده و این ذهنیت شماست که اینگونه فکر می‌کنید.
به نظر می‌رسد شما بر خلاف ادعایتان از دانش کافی در این زمینه برخوردار نیستید و تفاوت یک فرمت مانند لاتک و یک موتور مانند زی‌تک را نمی‌دانید. در جایی از نظر بالا از «زبان تگ‌نویسی لاتک» صحبت کرده‌اید در صورتی که اصلا لاتک زبان نیست بلکه یک فرمت است.
شما اتهام می‌زنید که من مطالعه نداشته و مثلا از وجود بسته‌ای به نام عرب‌زی‌تک بی‌خبر هستم. عرب‌زی‌تک به هیچ عنوان در حد زیپرشین نیست. و خود شما هم اعتقادتان به برتر بودن بسته زیپرشین به عرب‌زی‌تک دارید که اگر غیر از این بود در آموزش‌هایتان باید کاربران را به استفاده از بسته عرب‌زی‌تک تشویق می‌کردید.
شما از تعداد خطوط نسخه‌ی اولیه زیپرشین برای کم اهمیت نشان دادن آن استفاده می‌کنید. آیا شما از پیچیدگی به کار رفته در کدهای بسته اطلاع دارید، آیا اصلا شما از وجود بسته bidi که مولف آن آقای خلیقی که مولف بسته زیپرشین است اطلاع دارید. آیا شما می‌دانید وظیفه دو جهته نوشتن را بسته زیپرشین انجام نمی‌دهد بلکه بسته bidi انجام میدهد که این بسته بسیار پیچیده است و نوشتن آن کار هر کسی نیست.
آیا بدون زیپرشین و بیدی هم می‌توان نوشتار فارسی تولید کرد، البته که می‌توان تولید کرد ولی فقط نوشتارهای ساده و بدون این دو بسته قادر به تولید نوشتارهای پیچیده نیستیم.
اهمیت بسته بیدی و زیپرشین از این جهت است که کل جامعه فارسی زبان نه فقط ایران و برخی زبان‌های راست به چپ از بیدی برای تولید نوشتارشان استفاده می‌کنند و فعلا جایگزینی برای آن وجود ندارد. اگر وجود دارد و قابل اتکا است، کتابی را معرفی کنید که با استفاده از آن بسته حروف‌چینی شده باشد.
نشان دادید که نه تنها از دانش کافی در زمینه تک برخوردار نیستید بلکه با ملاک گرفتن تعداد خطوط یک نرم‌افزار برای اهمیت آن، نشان دادید دانش کافی در زمینه نرم‌افزار نیز ندارید.
شما اگر سوادش را ندارید لااقل شعورش را داشته باشید که قبل از ارسال چنین توهمات توخالی (که باز در راستای تبلیغ یک پکیج است) کمی تحقیق کنید یا دست کم کامنت‌های خودتان را هم قبل از ارسال بخوانید (چرا که حداقل چندین بار واژه‌ی زی‌تِک در متن استفاده شده است)…
از همان منبع ویکی‌پیدا که افاضه کردید، یک تکه خط در زیر می‌آورم (که لاتک یک زبان تگ‌نویسی(مارکاپ) است):
The LaTeX system is a markup language that handles typesetting and rendering, and can be arbitrarily extended by using the underlying macro language to develop custom macros such as new environments and commands. (Wikipedia.org)
لاتک هم نرم‌افزار است و هم یک زبان برنامه‌نویسی (حتی یک قدم بالاتر از زبان تگ‌نویسی که قبلاً اشاره کرده بودم):
In short, LaTeX provides a language which … (TeX.StackExchange.com)
Yes, LaTeX is a programming language because it contains sufficient tools for programming. (Quora: Is LaTeX a programming language?)
البته برای دانستن اینکه لاتک چیست؟ یک پست در مجله‌ی کافه ایکس منتشر کرده‌ایم (خواندنش توصیه می‌شود که ظاهراً آن را هم نخوانده‌اید!)
سازنده‌ی اصلی و اولیه‌ی بستهی بیدی (bidi)، آقای فرانسوا شارته (چارته) به فرانسوی François Charette بوده است. همان شخصی که پکیج عرب‌زی‌تِک را ساخته و توسعه داده است. پس ایده‌ی اولیه و کار سخت را ایشان پیاده‌سازی نموده است. همانطوری که در متن این پست اشاره شد و شما نخواندید، گفتیم که این پکیج توسعه داده نشد، یعنی قبل از پیدایش زیپرشین برای همان زمان به بهترین شکل ممکن خودش می‌توانست حداقل نیازها را رفع بکند. (حالا این زمانی بود که اصلاً زی‌پرشینی در کار نبود – قطعاً اگر شارته این پکیج را توسعه می‌داد، شاید اکنون شاهد یک پکیج استانداردی برای حروف‌چینی راست به چپ بودیم.)
در بین همان کمتر از ۵۰۰ خطی که برای پکیج زیپرشین نوشته شده، غالب «ماکروهای به کار رفته» از جاهای دیگری عیناً «کپی-پیست» شده است. (در صورت نیاز منتشر خواهند شد) این پیام شما را تأیید کردیم تا مخاطبان ببینید چه افرادی پشت ماجرای متوهمانه‌ی بزرگ‌نمایی بی‌مورد این پکیج نقش دارند یا اگر هم نقش نداشته باشند، باعث کدر شدن شفافیت ماجرا می‌شوند.
در مورد پکیج زیپرشین ممکن است مقاله‌ای جدید در همین وبسایت منتشر کنیم. مشکل ما پکیج زیپرشین نیست. در این پست و تیتر آن مشخص است، مشکل ما این است کاربران لاتکی مفاهیم را به درستی درک بکنند و افراد به ظاهر لاتک بلد، واژه‌ی زیپرشین را به اشتباه به خورد یک کاربر تازه‌وارد ندهند.
برای آنکه همیشه مطلب جدیدی از ما یاد بگیرید، باید عرض کنم که واژه و مفهوم «فرمت» به این خاطر به «لاتک» اطلاق شده است که چون لاتک یک زبانِ تگِ‌نویسی (مارکاپ) بر پایه‌ی زبان برنامه‌نویسی تِک هستش، لذا در «دنیای تِک» به آن «فرمتی برای تِک» هم می‌گویند، (به مانند کان‌تِخت)!
بله بدون این پکیج‌ها کاملاً مستقل حتی با فرمت Plain-TeX کنوث هم می‌شود هر آنچه که مورد نیاز فارسی‌زبانان است تولید کرد (در مقاله‌ی احتمالی در مورد زیپرشین ممکن است اشاراتی به آن شود.)
در پایان، شما اگر به خودتان زحمت ندهید و مطالعه نکرده کامنت ارسال کنید، در آن زمان ما به خودمان زحمت داده و کامنت‌های شما را حذف کرده و یا مانع انتشار آن‌ها خواهیم شد.
دلیل انتقاد شما برای من سوال است. این یک اتهام نیست ولی شما قصد کوچک کردن XePersian را دارید. مشکلی نیست یکی بزرگ‌ترش را بنویسید.
دلیل انتقاد که واضح بوده و در متن هم اشاره شده است. هدف از این پست این است که کاربران ایرانی از این لحظه به بعد مفاهیم را به جای هم به اشتباه به کار نبرند. حتی کار به جایی رسیده است که کاربران مبتدی فقط در ایران! کلا بجای به کار بردن لاتک یا تِک به عنوان یک سیستم، از واژه‌ی « زیپرشین » در جایگاه اشتباهش استفاده می‌کنند. که دلیل چنین اشتباهاتی در متن این پست اشاره شده است. هدف کوچک کردن یک پکیج کوچکی مانند زیپرشین نیست (چون اصلاً در راستای اهداف ما نیست). کوچک نه بخاطر اینکه تحقیر شود، بلکه در مقایسه با سایر ۴۰۰۰ پکیج لاتکی باید قرار گیرد و این کاملاً اشتباه است که زیپرشین را بالاتر از چیزی که هست تصور کرد، چرا که در میان همین ۴۰۰۰ پکیج لاتکی، پکیج‌هایی وجود دارند که به شدت ارزشمند و بسیار استاندارد و پایدار شده‌اند.
حتماً زیپرشین به عنوان یک پکیج لاتکی، خدمتی درخور برای کاربران ایرانی لاتک کرده است، اما حقیقتاً نباید کاربرانی که در صدد یادگیری درست و اصولی لاتک هستند را فریب داد. اگر به متن و محتوای این پست دقت کنید، بارها با چنین سؤالات غلطی از جانب کاربران مبتدی برخورد می‌کنیم. این نشان میدهد یا کلاً غلط آموزش دیده‌اند یا به عمد یا سهواً اشتباه به خوردشان داده‌اند. از عنوان پست مشخص است که هدف، هدایت مخاطب به مسیر درستی از درک مفاهیم واقعی در رابطه با مجموعه‌ی خانواده‌ی تک و لاتک است. به زودی پستی در رابطه‌ی با خود پکیج فارسی‌ساز زیپرشین منتشر خواهیم کرد.
در رابطه با ساختن یکی بزرگ‌تر، بهتر است نوع دیدگاه خود را کمی تغییر داده و کاربران و مخاطبان رو به سمت « ارتقای بهتر » این پکیج و سازگاری و رفع باگ‌های آن سوق دهید. حتی قدم‌های بسیار بزرگ‌تر و بسیار ارزشمند‌تر، ارتقای اصل سیستم و یا موتور پشت صحنه‌ی آن، برای کارایی بهتر با یونیکد و متون راست به چپ است! چرا که در مقوله‌ی « پکیج » یکی دو مورد ساخته شده است، اختراع دوباره‌ی چرخ شاید خدمتی به ارتقای صنعت خودرو نکند، اما قطعاً هر تلاشی برای ساخت یک پکیج مناسب دیگری، قابل تقدیر است.
یک سال از انتشار این نوشته می‌گذره. توی این یک سال تونستید پکیجی جایگزین زیپرشین کنید یا نه. اگه تونستید که عالیه توی ctan منتشر کنید تا بقیه هم استفاده کنن. اگه نتونستید من یاد این داستان میوفتم:
فردی چندین سال شاگرد نقاش بزرگی بود و تمامی فنون و هنر نقاشی را آموخت.
استاد به او گفت که دیگر شما استاد شده ای و من چیزی ندارم ک به تو بیاموزم.
شاگرد فکری به سرش رسید، یک نقاشی فوق العاده کشید و آنرا در میدان شهر قرار داد ، مقداری رنگ و قلمی در کنار آن قرار داد و از رهگذران خواهش کرد اگر هرجایی ایرادی می بینند یک علامت × بزنند و غروب که برگشت دید که تمامی تابلو علامت خورده است و بسیار ناراحت و افسرده به استاد خود مراجعه کرد .
استاد به او گفت: آیا میتوانی عین همان نقاشی را برایم بکشی؟ شاگرد نیز چنان کرد و استاد آن نقاشی را در همان میدان شهر قرار داد ولی این بار رنگ و قلم را قرار داد و متنی که در کنار تابلو قرار داد این بود که : “”اگر جایی از نقاشی ایراد دارد با این رنگ و قلم اصلاح بفرمایید””
غروب برگشتند دیدند تابلو دست نخورده ماند. استاد به شاگرد گفت:
همه انسانها قدرت انتقاد دارند ولی جرات اصلاح نه
بجای داستان سرایی و مهمل بافی به آدرس‌های زیر مراجعه کنید:
پکیج تک‌نگار جایگزین زیپرشین:
https://ctan.org/pkg/texnegar?lang=en
و پکیج زیپرشین اچ ام:
https://ctan.org/pkg/xepersian-hm
کمتر از یک سال نه تنها یک پکیج، بلکه دو تا پکیج ساخته شده است، xepersian-hm و TeXNegar.
اینجا بحث اما و اگر نیست. ما بارها اعلام کرده‌ایم که هدف و برنامه‌ای برای ساخت پکیج جدید و تازه‌ای نداریم کلاً جهت‌گیری کار و هدف ما متفاوت است. اما در همین امسال در کنار این دو پکیج، برای اولین بار در سطح جهان و ایران، اولین و منسجم‌ترین آموزش ویدئویی برای خود لاتک را تولید و منتشر کردیم (که بیش از ۳ سال زمان برای ساخت و تولید آن گذشته است) در لینک زیر:
kafex.ir/latex
هنوز مردم نحوه‌ی کار با خود لاتک را نمی‌دانند، چه نیازی به پکیج‌های پر از خطا و ایراد دارند؟ این سیستم لاتک هستش که نیازمند آموزشی دقیق، حرفه‌ای و گام به گام هستش و خوشبختانه افتخار این را داریم که توانستیم با این آموزش منسجم و قدرتمند و با کیفیت بالای HD، تمام مخاطبان را به سمت یادگیری دقیق و اصولی هدایت کنیم و هر کسی این آموزش را تهیه کند دیگر خودش می‌تواند حتی در راستای پکیج‌سازی و یا کلاس‌سازی برای لاتک قدم‌های کاملاً درست و اصولی را بردارد!! خودتان برای لاتک پکیج‌ساز شوید. اولین قدم، آموزشی صحیح و یادگیری خود لاتک است. مستقل شوید. این آموزش هزاران مرتبه از ساختن یک پکیج نه چندان توسعه‌یافته فراتر و بهتر است. ما کاری بسیار فراتر از تصور شما انجام داده‌ایم. چرا که ما نحوه‌ی کار با کل سیستم را آموزش داده‌ایم. چرا که ما، ماهی‌گیری را به مردم و مخاطبان ایرانی و جهانی خود یاد داده‌ایم.
چشم‌ها را باید شست، جور دیگر باید دید…
لینک خرید آموزش مقدماتی تا پیشرفته‌ی LaTeX:
kafex.ir/latex
مسیر آگاهی شما از این لینک می‌گذرد…
نکته این است که تنها جایی که راهنمای لاتک فارسی دارد پرسش و پاسخ بستهی زیپرشین است، پس اگر دنبال چیز دیگری در گوگل بگردید پیدا نمی‌کنید. حتی همین متن شما هم به خاطر زیپرشین در نتایج نشان داده می‌شود.
پرسش و پاسخ بستهٔ زیپرشین دیگر چه صیغه‌ایست؟ 🤔 (اصلاً مفهوم این پرسش غلط است! یعنی چه «پرسش و پاسخ زیپرشین»؟؟ هر کسی که با این عناوین غلط و قابل ترحم در حال انتشار مطالب لاتکی بوده است، خود نشان میدهد که حتی بویی از درک درست لاتک نبرده است و کلا نمی‌داند که لاتک و دستورنویسی لاتکی چیست! قرار دادن مطالب «سراسر لاتکی» تحت نام یک پکیج چندخطی خود بخشی از جهالت رو به زوال است چرا که با ورود ما این جهالت به طور کلی از بین خواهد رفت و کسی نباید مطالب لاتکی را با عناوین اشتباه دیگر مطرح کند. خود پکیج زیپرشین با دستورات لاتکی و تکی سرهم شده است. در واقع پکیج زیپرشین چندین خط از کدهای زبان لاتک و تک است. همین! چطور ممکن است که کسی مطالب سرتاسر لاتکی را منتشر می‌کند و سپس اسم یک پکیج مجعول را به آن نسبت میدهد؟ این حد از جهالت نوبر است… از همینجا هم مشخص است که آن راهنمای فارسی ادعایی شما چقدر بی‌اساس و اشتباه است)
در مورد ادعای بی‌سندی که مطرح کردید هم بهتر است که بر اساس فکت حرف بزنیم و به شما چیز تازه‌ای هم یاد بدهیم. گوگل هر ماه گزارش عملکرد سایت را به صاحبان وبسایت‌ها ارائه میدهد. واژهٔ «لاتک» اولین واژه‌ایست که بیشتر مخاطبان را به سمت این سایت هدایت کرده است. کلمات کلیدی «قالب ورد فارسی» در مقام دوم، «لاتک چیست» در مقام سوم و الی آخر… واژهٔ «زیپرشین» جزو آخرین واژه‌هایی است که مخاطب را به سمت سایت ما هدایت کرده است (بر خلاف ادعای پوچ شما). هم اکنون عبارت « لاتک چیست » را در گوگل سرچ کنید، وبسایت ما در صفحهٔ اول نتایج گوگل ظاهر شده و جزو ۴ نتیجهٔ اول گوگل است. پس لطفاً اطلاعات غلط و دروغ منتشر نکنید.
«زیپرشین» فقط یک پکیج لاتکی است. تقریباً تمامی پکیج‌ها و وصله‌های لاتکی خودشان فایل راهنما دارند و اصلاً نیازی نیست و کلاً منطقی هم نیست که چیزی با عنوان «پرسش و پاسخ زیپرشین» مطرح شود! چرا که فایل راهنمای این پکیج لاتکی، کمتر از ۵۰ صفحه است. دیگر پرسش و پاسخش به چه معنا است؟ این لاتک است که نیازمند پرسش و پاسخ و آموزش است نه یک پکیج دم دستی از آن. لازم به آموزش مجدد است که راهنمای پکیج «زیپرشین» اصلاً به زبان فارسی نیست بلکه به زبان انگلیسیست و بسیار هم ساده بیان شده است (لینک مشاهده و دانلود راهنمای پکیج زیپرشین «اینجاست» کلیک کنید که باز تمامی دستورات موجود در این راهنما هم «لاتکی» و «تکی» است.)
گویا شما هم تفاوت بین یک پکیج چندخطی با یک سیستم تهیه‌سندی مانند لاتک را نمی‌دانید و احتمالاً هم از گروه پرسش و پاسخ «لاتک-زی‌تِک» ما در تلگرام بی‌خبرید. لینک زیر، لینک عضویت در سوپرگروه تلگرامی پرسش و پاسخ لاتک ماست (که البته در گوشهٔ وبسایت ما نیز لینک آن موجود است):
https://t.me/LaTeX_QA
برای کدنویسی، مقاله و پایان‌نامه‌نویسی به زبان لاتک، برای اولین بار در سطح ایران و جهان، یک آموزش ویدئویی و فارسی با کیفیت بالا را منتشر کرده‌ایم، کافی است که وارد آدرس زیر شده و از جزئیات این آموزش ما باخبر شوید:
kafex.ir/latex
شما باید آموزش ویدئویی لاتک ما را تهیه کنید تا متوجه این مفاهیم و اصطلاحات شوید و درک کنید که یک پکیج، وصله یا یک افزونهٔ لاتکی به چه معناست و در چه جایگاهی قرار دارد و وقتی بحث یک سیستم یا یک ماشین است، هیچگاه نباید در جایگاه اشاره به آن ماشین، به فنر یا کمک‌فنر آن ماشین اشاره کرد. چون غلط است.